ศัพท์บาลี

ตารางคำศัพท์ในระบบ ปัจจุบันมีจำนวน 621 คำ

No. คำบาลี ธาตุ คำแปล สาระเพิ่มเติม
1 อฑฺฒ อส กึ่ง,ครึ่ง

- อสติ เขเปติ สมุทายนฺติ อฑฺโฒ
ส่วนที่ทิ้งความบริบูรณ์
(อส ธาตุในความหมายว่าทิ้ง, ขว้างไป ต ปัจจัย, ลบสระที่สุดธาตุ, แปลง สฺต เป็น ฑฺฒ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

2 อฑฺฒ เฌ ผู้มั่งคั่ง,ผู้ร่ำรวย,ผู้มีทรัพย์

- อชฺฌายติ ธนนฺติ อฑฺโฒ
ผู้คิดถึงแต่ทรัพย์
(อา บทหน้า เฌ ธาตุในความหมายว่าคิด ต ปัจจัย, ลบ เอ ที่ เฌ, แปลง ต เป็น ฒ, ฌฺ เป็น ฑฺ, รัสสะ อา เป็น อ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

3 อฏฺฐิ อส, ฐา กระดูก, ก้าง, เมล็ด

- อสติ เขเปติ อทฺธานนฺติ อฏฺฐิ
สิ่งที่ทิ้งอยู่ตลอดกาลนาน
(อส ธาตุในความหมายว่าทิ้ง, ขว้างไป อิ ปัจจัย, แปลง สฺ เป็น ฏฺฐ)

- อา ภุโส ติฏฺฐติ เอเตนาติ อฏฺฐิ 
สิ่งเป็นเหตุให้ตั้งอยู่ได้อย่างดี
(อา บทหน้า ฐา ธาตุในความหมายว่าตั้งอยู่
อิ ปัจจัย, รัสสะ อา เป็น อ, ซ้อน ฏฺ, ลบสระหน้า)

- สรีเร สาโร อสติ ภวตีติ อฏฺฐิ
สิ่งที่เป็นแกนอยู่ในร่างกาย
(อส ธาตุในความหมายว่ามี, เป็น อิ ปัจจัย, แปลง ส เป็น ฏฺฐ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

4 อฏฺฐปท, อฏฺฐาปท กระดานหมากรุก, กระดานลูกเต๋า

- เอเกกาย ปนฺติยา อฏฺฐ อฏฺฐ ปทานิ อสฺสาติ อฏฺฐปทํ
กระดานที่มีแถวละ ๘ ตา (อฏฺฐ+ปท)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

5 อฏฺฏาลก, อฏฺฏาล อล ป้อม, หอรบ

- อฏฺฏํ อลติ นิวาเรตีติ อฏฺฏาลโก
ที่ป้องกันการเบียดเบียน
(อฏฺฏ บทหน้า อล ธาตุในความหมายว่าห้าม, กัน
ณฺวุ ปัจจัย, ลบสระหน้า ทีฆะสระหลัง, แปลง ณฺวุ เป็น อก)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

6 อฏฺฏ อฏฺฏ, อฑฺฑ ป้อม,หอคอย,คดีความ,ความบีบคั้น,การเบียดเบียน

- อฏฺฏติ หึสตีติ อฏฺโฏ
สิ่งที่ล่วงเกิน, สิ่งที่เบียดเบียน
(อฏฺฏ ธาตุในความหมายว่าล่วง, เบียดเบียน อ ปัจจัย)

- อฏฺฏยนฺติ ทุกฺขายนฺติ เอเตนาติ อฏฺโฏ
สิ่งเป็นเหตุให้อึดอัดเป็นทุกข์
(อฑฺฑ ธาตุในความหมายว่าอึดอัด อ ปัจจัย, ใช้ ฏฺฏ แทน ฑฺฑ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

7 อฏวี อฏ, ฏุ ป่า,ดง,หมู่ไม้

- อฏนฺติ คจฺฉนฺติ ยตฺถ ปจฺฉิเม วยสิ สา อฏวี
ที่เป็นที่ไปในวัยสุดท้าย คือเป็นที่ไปบวชอยู่ตอนแก่
(อฏ ธาตุในความหมายว่าไป อว ปัจจัย อี อิตฺ.)

- อฏา อวยโว เสลา เอตฺถาติ อฏวี
ที่เป็นที่มีศิลาเป็นส่วนประกอบ
(อฏ บทหน้า ว อาคม อี ปัจจัย)

- อุทฺธํ ฏวติ วิรูหตีติ อฏวี
ผู้งอกขึ้นข้างบน หมายถึงดงไม้
(อา แทน อุทฺธ บทหน้า ฏุ ธาตุในความหมายว่างอกขึ้น ณ ปัจจัย อี อิตฺ.)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

8 อฏนี อฏ แม่แคร่

- อฏยเต คมฺยเตติ อฏนี
สิ่งที่เป็นไปปกติ
(อฏ ธาตุในความหมายว่าไป, เป็นไป อนี ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

9 อญฺญา ญา พระอรหัตผล

- ปฐมมคฺคาทีหิ ทิฏฺฐมริยาทมนติกฺกมิตฺวา ชานิตพฺพาติ อญฺญา
ธรรมชาติที่พึงรู้เกินกว่าขอบเขตที่ปฐมมรรคเป็นต้นได้บรรลุแล้ว
(อา บทหน้า ญา ธาตุในความหมายว่ารู้
อ ปัจจัย อา อิต., รัสสะ อา เป็น อ, ซ้อน ญฺ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

10 อญฺญถาภาว ภู ความแปรปรวน,ความพลิกผัน

- อญฺญถา อญฺเญน ภวนํ อญฺญถาภาโว
ความเป็นโดยประการอื่น
(อญฺญถา บทหน้า ภู ธาตุในความหมายว่าเป็น
ณ ปัจจัย, พฤทธิ์ อู เป็น โอ, แปลง โอ เป็น อาว)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

11 อญฺญติตฺถิย อัญเดียรถีย์,พวกเชื่อถือลัทธิอื่น,คนนอกพระพุทธศาสนา

- อญฺญาการตาย อญฺญติตฺเถ นิยุตฺตาติ อญฺญติตฺถิยา
พวกประกอบในลัทธิอื่นโดยอาการที่ไม่รู้ (อญฺญ+ติตฺถ+อิย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

12 อญฺญ ญา อื่น,อย่างอื่น,คนอื่น

- น ญายเตติ อญฺญํ
สิ่งอันเขาไม่รูู้
(น บทหน้า ญา ธาตุในความหมายว่ารู้
อ ปัจจัย, แปลง น เป็น อ, ซ้อน ญฺญ, ลบสระหน้า)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

13 อญฺชส อญฺช ถนน,ทางเดิน

- อญฺเชติ คจฺฉติ เอตฺถาติ อญฺชสํ
ที่เป็นที่เดินไป
(อญฺช ธาตุในความหมายว่าไป, เป็นไป อส ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

14 อญฺชลิ, อญฺชลี อญฺช ประนมมือ, กระพุ่มมือ, การไหว้

- อญฺเชติ ภตฺติมเนน ปกาเสตีติ อญฺชลิ
กิริยาเป็นเครื่องประกาศความภักดี
(อญฺช ธาตุในความหมายว่าประกาศ, เปิดเผย
อลิ ปัจจัย, ลง อลี ปัจจัย ได้รูปเป็น อญฺชลี บ้าง)

- อญฺเชติ พฺยตฺตํ ปกาเสตีติ อญฺชลิ
กิริยาที่ประกาศความแจ่มแจ้ง, ความฉลาด (เหมือนวิ.ต้น)

- เอกโต สมฺพนฺธนตฺถํ อญฺชติ คจฺฉตีติ อญฺชลิ
กิริยาที่เป็นไปเพื่อเชื่อมประสานเป็นอันเดียวกัน
(อญฺช ธาตุในความหมายว่าไป,เป็นไป อลิ ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

15 อญฺชน พระเจ้าอัญชนะ

- อญฺชนวณฺโณ อสฺส อตฺถีติ อญฺชโน
ผู้มีพระฉวีวรรณเหมือนดอกอัญชัน คือสีครามอมขาว

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

16 อญฺชน ยาทาขอบตา,ยาหยอดตา,ดินสอเขียนขอบตา

- อญฺชนวณฺณํ อสฺสตฺถีติ อญฺชนํ
สิ่งที่มีสีดำ
(อญฺชน+ณ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

17 อชฺเฌสนา อิส การเชื้อเชิญ,การขอร้อง,การเชิญชวน

- อชฺเฌสิยเตติ อชฺเฌสนา
กิริยาที่ยอมให้, กิริยาที่ขอร้อง
(อธิ บทหน้า อิส ธาตุในความหมายว่าให้
ยุ ปัจจัย, อา อิตฺ., แปลง อธิ เป็น อชฺฌ, พฤทธิ์ อิ เป็น เอ, แปลง ยุ เป็น อน)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

18 อชฺฌาสย สิ อัธยาศัย,วัตถุประสงค์,ความมุ่งหมาย,ความพอใจ

- จิตฺตมชฺฌาคนฺตฺวา สยตีติ อชฺฌาสโย
อาการที่มานอนทับจิต
(อธิ+อา บทหน้า สิ ธาตุในความหมายว่านอน
ณ ปัจจัย, แปลง อธิ เป็น อชฺฌ, พฤทธิ์ อิ เป็น เอ, แปลง เอ เป็น อย)

- อารมฺมณํ อธิกิจฺจ สยติ ปวตฺตตีติ อชฺฌาสโย
สภาวะที่อาศัยอารมณ์เป็นไป
(อธิ+อา บทหน้า สิ ธาตุในความหมายว่าไป, เป็นไป
ณ ปัจจัย, แปลง อธิ เป็น อชฺฌ, พฤทธิ์ อิ เป็น เอ, แปลง เอ เป็น อย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

19 อชฺฌายก อิ, กร นักเรียน,นักศึกษา

- มนฺตํ อชฺฌายตีติ อชฺฌายโก
ผู้สวดมนต์, ผู้ศึกษาวิชา
(อธิ บทหน้า อิ ธาตุในความหมายว่าสวด, ศึกษา
ณฺวุ ปัจจัย, แปลง อธิ เป็น อชฺฌ, อิ เป็น ย, ณฺวุ เป็น อก, ทีฆะ อ เป็น อา)

- อชฺฌายํ กโรตีติ อชฺฌายโก
ผู้ทำบทตอน คือเรียนเป็นบทเป็นตอน
(อชฺฌาย บทหน้า กร ธาตุในความหมายว่าทำ
กฺวิ ปัจจัย, ลบ ร ที่สุดธาตุและ กฺวิ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

20 อชฺฌาจาร จร การก้าวล่วง,การล่วงละเมิด,การประพฤติละเมิด

- มริยาทาติกฺกโม อาจาโร อชฺฌาจาโร
การประพฤติที่ก้าวเกินกรอบ
(อติ+อา บทหน้า จร ธาตุในความหมายว่าประพฤติ
ณ ปัจจัย, แปลง ตฺ เป็น ธฺ, อธิ เป็น อชฺฌ, พฤทธิ์ อ เป็น อา)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

หนังสือสวดมนต์ข้ามปี