ศัพท์บาลี

ตารางคำศัพท์ในระบบ ปัจจุบันมีจำนวน 621 คำ

No. คำบาลี ธาตุ คำแปล สาระเพิ่มเติม
1 อภิสาริกา สร หญิงต้องการสามี, หญิงหนีตามชู้

- อภิสรติ สงฺเกตนฺติ อภิสาริกา
ผู้แล่นไปสู่ที่นัดหมาย
(อภิ บทหน้า สร ธาตุในความหมายว่าไป
ณฺวุ ปัจจัย อา อิตฺ., พฤทธิ์ อ เป็น อา, แปลง ณฺวุ เป็น อก, อ เป็น อิ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

2 อภิสนฺธิ ธา ความมุ่งหมาย, วัตถุประสงค์, อัธยาศัย

- จิตฺเต อภิสนฺธายเตติ อภิสนฺธิ
ธรรมชาติที่ตั้งอยู่ในจิต
(อภิ+สํ บทหน้า ธา ธาตุในความหมายว่าทรงอยู่
อิ ปัจจัย, แปลงนิคหิต เป็น นฺ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

3 อภิสมย อิ การตรัสรู้, การบรรลุธรรม

- อภิสเมนฺติ เอเตนาติ อภิสมโย
อาการเป็นเครื่องถึงพร้อมเฉพาะ
(อภิ+สํ บทหน้า อิ ธาตุในความหมายว่าถึง, เป็นไป
อ ปัจจัย, แปลงนิคหิตเป็น ม, อิ เป็น ย)

- อภิมุขภาเวน สมฺมา ตํ ตํ สภาวํ เอติ คจฺฉติ พุชฺฌตีติ อภิสมโย
การบรรลุถึงสภาวะนั้นๆ โดยเผชิญหน้าโดยชอบ (เหมือนวิ.ต้น)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

4 อภิวาทน วนฺท ความนอบน้อม, การกราบ

- อภิวนฺทียเต อเนนาติ อภิวาทนํ
วิธีเป็นเครื่องไหว้อย่างยิ่งหมายถึงการกราบ
(อภิ บทหน้า วนฺท ธาตุในความหมายว่าไหว้
ยุ ปัจจัย, ลบ นฺ, ทีฆะ อ เป็น อา, แปลง ยุ เป็น อน)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

5 อภิลาส ลส ตัณหา, ความชอบใจ, ความต้องการ

- อภิมุขํ กตฺวา ลสติ เอเตนาติ อภิลาโส
ภาวะเป็นเหตุให้ชอบใจเฉพาะหน้า
(อภิ บทหน้า ลส ธาตุในความหมายว่าชอบใจ
ณ ปัจจัย, พฤทธิ์ อ เป็น อา)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

6 อภิมาน มาน ความเหย่อหยิ่ง, ความทะนงตัว

- ปเร อภิภวติ คุเณน อชฺโฌตฺถรติ อธิโก ภวตีติ อภิภู
ผู้ครอบงำคือเป็นใหญ่กว่าคนอื่นด้วยความดี
(อภิ บทหน้า ภู ธาตุในความหมายว่ามี, เป็น กฺวิ ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

7 อภินว นุ ใหม่, ของใหม่

- อภินวียเตติ อภินโว
ของอันคนชื่นชมอย่างยิ่ง
(อภิ บทหน้า นุ ธาตุในความหมายว่าชื่นชม, ยกย่อง
อ ปัจจัย, พฤทธิ์ อุ เป็น โอ, แปลง โอ เป็น อว, ลบสระหน้า)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

8 อภินย นี การแสดง, การร่ายรำ, ท่าทาง

- ปสฺสนฺตานํ อภิมุขํ นยนํ ปาปนํ อภินโย
การนำเสนอต่อหน้าคนดู
(อภิ บทหน้า นี ธาตุในความหมายว่านำไป
ณ ปัจจัย, พฤทธิ์ อี เป็น เอ, แปลง เอ เป็น อย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

9 อภิธาน ธา นาม, ชื่อ

- อภิธียเต เอเตนาติ อภิธานํ
คำอันเขาใช้เรียก
(อภิ บทหน้า ธา ธาตุในความหมายว่ากล่าว, พูด
ยุ ปัจจัย, แปลง ยุ เป็น อน)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

10 อภิโทส ค่ำ, พลบค่ำ, ปฐมยาม

- โทสาย รตฺติยา อารมฺโภ อภิโทโส
กาลเริ่มต้นแห่งราตรี
(อภิ แทนศัพท์+โทส+อ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

11 อภิญฺญาณ ญา เครื่องหมาย, รอย, ตรา, ตำหนิ

- อภิ วิเสสํ ชานาติ เอเตนาติ อภิญฺญาณํ
สิ่งเป็นเหตุให้รู้อย่างยิ่ง
(อภิ บทหน้า ญา ธาตุในความหมายว่ารู้
ยุ ปัจจัย, แปลง ยุ เป็น อน, น เป็น ณ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

12 อภิญฺญ ญา ฉลาด, ชำนาญ มีฝีมือ, ผู้มีอภิญญา

- อภิชานาตีติ อภิญฺโ
ผูู้รู้ยิ่ง
(อภิ บทหน้า ญา ธาตุในความหมายว่ารู้ กฺวิ ปัจจัย,
ซ้อน ญฺ, ลบสระที่สุดธาตุและ กฺวิ)

- อภิญฺญา อสฺส อตฺถีติ อภิญฺโญ
ผู้มีอภิญญา (อภิญฺญา+ณ, ลบ อา)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

13 อภิชฺฌา เฌ ความเพ่งเล็ง, ความปรารถนา, ความอยาก, ตัณหา

- ปรสมฺปตฺตึ อภิมุขํ กตฺวา ฌายตีติ อภิชฺฌา
ธรรมชาติที่คิดมุ่งถึงสมบัติของผู้อื่น
(อภิ บทหน้า เฌ ธาตุในความหมายว่าคิด
อ ปัจจัย อา อิตฺ., ซ้อน ชฺ, ลบสระหน้า)

- อภิชฺฌายติ คิชฺฌติ อภิสงฺขติ เอตายาติ อภิชฺฌา
ธรรมชาติเป็นเหตุเพ่งเล็ง (เหมือนวิ.ต้น)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

14 อภิชน ชน วงศ์, ตระกูล, เชื้อสาย

- อภิมุขํ ชเนตีติ อภิชโน
เชื้อสายที่ให้เกิดความสืบต่อเฉพาะหน้า
(อภิ บทหน้า ชน ธาตุในความหมายว่าเกิด ณ ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

15 อภฺยาส สท ใกล้

- อภฺยาสีทตีติ อภฺยาโส
สิ่งที่อยู่ใกล้
(อภิ+อา บทหน้า สท ธาตุในความหมายว่าอยู่, แผ่ไป
กฺวิ ปัจจัย, แปลง อิ เป็น ย, ลบ ทฺ ที่สุดธาตุและ กฺวิ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

16 อภยา สมอ

- น วิชฺชเต โรคภยํ โรคฏฺฐาเน ปยุญฺชมานายมสฺสมิติ อภยา
ผลไม้ที่เมื่อใช้ประกอบเป็นยาเป็นที่ไม่มีโรคภัย
(น+ภย+อา, แปลง น เป็น อ, ลบสระหน้า)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

17 อพฺยาเสก สิจ เจริญตาเจริญใจ, ไม่น่าเบื่อ, ไม่อิ่ม

- น พฺยาสิญฺจนฺติ น รกฺขนฺติ นยนมนานิ อสฺมาติ อพฺยาเสกํ
สิ่งที่ตาและใจไม่ละจากไป
(น+วิ+อา บทหน้า สิจ ธาตุในความหมายว่าไหลออก
อ ปัจจัย, แปลง น เป็น อ, อิ เป็น ย, วฺ เป็น พฺ,
พฤทธิ์ อิ เป็น เอ, แปลง จ เป็น ก, ลบสระหน้า)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

18 อพฺภุต, อพูภูต ภู ความน่าอัศจรรย์, ความน่าประหลาดใจ

- น ปุพฺเพ ภวิตฺถาติ อพฺภุโต
ภาวะที่ไม่มีแล้วในกาลก่อน
(น บทหน้า ภู ธาตุในความหมายว่ามี, เป็น
ต ปัจจัย, แปลง น เป็น อ, ซ้อน พฺ, รัสสะ อู เป็น อุ,
คงรูปไว้ไม่รัสสะเป็น อพฺภูโต บ้าง)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

19 อพฺภต, อพฺภุต อพฺภิ ค่าเดิมพัน

- อพฺภติ คจฺฉติ อเนนาติ อพฺภตํ
สิ่งเป็นเหตุให้ดำเนินไปได้
(อพฺภิ ธาตุในความหมายว่าไป, เป็นไป
ต ปัจจัย, แปลง อิ เป็น อ และ เป็น อุ ได้รูปเป็น อพฺภุตํ บ้าง)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

20 อพฺภนฺตร ภายใน, ระหว่าง

- อนฺตเร อนฺโตโกฏฺฐาเส ชาตํ, น พหิโกฏฺฐาเสติ อพฺภนฺตรํ
สิ่งที่เกิดอยู่ในส่วนภายใน
(อภิ แทนศัพท์+อนฺตร, แปลง อภิ เป็น อพฺภ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

หนังสือสวดมนต์ข้ามปี