ศัพท์บาลี

ตารางคำศัพท์ในระบบ ปัจจุบันมีจำนวน 621 คำ

No. คำบาลี ธาตุ คำแปล สาระเพิ่มเติม
1 อาวุธ ยุธ อาวุธ, ศัสตรา

- อาทาย ยุชฺฌนฺเต ยนฺติ อายุธํ
สิ่งที่คนถือเอาไปรบกัน
(อา บทหน้า ยุธ ธาตุในความหมายว่ารบ, ต่อสู้
อ ปัจจัย, แปลง ย เป็น ว)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

2 อาวิล วิล ขุ่น, มัว

- น วิลตีติ อาวิโล
ภาวะที่ไม่แตก คือไม่มีช่องให้มองผ่านได้
(น บทหน้า วิล ธาตุในความหมายว่าแตก, แยก
ณ ปัจจัย, แปลง น เป็น อ, พฤทธิ์ อ เป็น อา)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

3 อาวาส วส อาวาส, วัด, ที่อยู่อาศัย, ที่พัก

- อาวสนฺติ เอตฺถาติ อาวาโส
ที่เป็นที่มาอยู่
(อา บทหน้า วส ธาตุ ในความหมายว่าอยู่
ณ ปัจจัย, ทีฆะ อ เป็น อา)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

4 อาวาฏ อว, วาร บ่อ, หลุม, โพรง

- อุทกํ อวติ รกฺขตีติ อาวาโฏ
ที่รักษาน้ำ (อว ธาตุในความหมายว่ารักษา
อาฏ ปัจจัย)

- อวญฺเต ขญฺเตติ อาวาโฏ
ที่อันเขาขุด
(อว ธาตุในความหมายว่าขุด อาฏ ปัจจัย)

- มณฺฑลภูตํ สณฺฐานํ อาภุโส วาเรติ เอตฺถาติ อาวาโฏ
ที่ที่เขากั้นเป็นวงกลมไว้โดยมาก
(อา บทหน้า วาร ธาตุในความหมายว่ากั้น ฏ ปัจจัย, ลบ ร ที่สุดธาตุ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

5 อาวสถ วส ที่พัก, บ้านพัก, โรงแรม

- อาคนฺตฺวา วสนฺติ เอตฺถ อาคนฺตุกาติ อาวสโถ
ที่เป็นที่มาพักแห่งอาคันตุกะ
(อา บทหน้า วส ธาตุในความหมายว่าพัก, อยู่
ถ ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

6 อาวลิ, อวลิ วล แถว, แนว, เรียงเป็นระเบียบ

- อาวลติ รกฺขตีติ อาวลิ
แนวที่รักษาไว้ทั่ว
(อา บทหน้า วล ธาตุในความหมายว่ารักษา
อิ ปัจจัย, รัสสะ อา เป็น อ ได้รูปเป็น อวลิ บ้าง)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

7 วฏฺฏ วฏฺฏ วังวน, น้ำวน

- อาวฏฺฏนฺติ ชลานิ เอตฺถาติ อาวฏฺโฏ
ที่เป็นที่หมุนวนแห่งน้ำ
(อา บทหน้า วฏฺฏ ธาตุในความหมายว่าหมุน, เวียน
อ ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

8 อาวชฺช, อวชฺช วท ต่ำช้า, เลว, ทราม, ชั้นต่ำ

- ชาตฺยาจาราทีหิ นิหีโนยนฺติ อาวทิตพฺโพติ อาวชฺโช
ผู้ควรถูกตำหนิว่าเป็นคนเลวโดยชาติและอาจาระ
(อา บทหน้า วท ธาตุในความหมายว่าพูด, กล่าว
ณฺย ปัจจัย, ลบ ณฺ, แปลง ทฺย เป็น ชฺช)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

9 อาโลป ลุป คำข้าว

- อาลุปียเตติ อาโลโป
ข้าวอันเขาปั้นรวมกัน
(อา บทหน้า ลุป ธาตุในความหมายว่ารวบรวม
ณ ปัจจัย, พฤทธิ์ อุ เป็น โอ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

10 อาโลกสนฺธิ ช่องแสง, หน้าต่าง

- อาโลกานํ อาตปานํ ปวิสนฏฺฐานํ สนฺธิ ฉิทฺทนฺติ อาโลกสนฺธิ
ช่องเป็นที่เข้าไปแห่งแสงสว่าง
(อาโลก+สนฺธิ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

11 อาโลก โลก แสง, สว่าง, รัศมี

- อาโลกยติ เอเตนาติ อาโลโก
สิ่งเป็นเครื่องมองเห็น
(อา บทหน้า โลก ธาตุในความหมายว่าเห็น
อ ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

12 อาลี อาล เพื่อนหญิง

- อาลติ ภูสตีติ อาลี
ผู้ประดับเพื่อน
(อาล ธาตุในความหมายว่าประดับ
อ ปัจจัย อี อิตฺ.)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

13 อาลินฺท, อลินฺท ระเบียง, หน้ามุข, พะไล

- อลิ สขา อินฺโท เอตฺถาติ อาลินฺโท
ที่เป็นที่มีพระอินทร์เป็นเพื่อนคือสามารถมองเห็นท้องฟ้าซึ่งเป็นที่อยู่ของพระอินทร์ได้ (อลิ+อินฺท, พฤทธิ์ อ เป็น อา)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

14 อาลิ, อาฬิ อล สะพาน, เขื่อน, คู, คันนา

- อลตีติ อาลิ
เครื่องประดับ
(อล ธาตุในความหมายว่าประดับ
อิ ปัจจัย, พฤทธิ์ อ เป็น อา, แปลง ล เป็น ฬ ได้รูปเป็น อาฬิ บ้าง)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

15 อาลาป การทักทาย, คำทักทาย, อารัมภบท

- อาทิมฺหิ ลาโป อาลาโป
การพูดก่อน, คำพูดในเบื้องต้น
(อา+ลาป)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

16 อาลาน ลา เสา, เสาตะลุง, เสาผูกช้าง

- อาลนฺติ อสฺมึ อเนน วา พนฺธนฺตีติ อาลานํ
ที่เป็นที่ผูกช้าง หรือเป็นเครื่องผูกช้าง
(อา บทหน้า ลา ธาตุในความหมายว่าผูก
ยุ ปัจจัย, แปลง ยุ เป็น อน)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

17 อาลย ลิ, ลย ที่อยู่, บ้าน, ที่อาศัย, ความอาลัย, ความห่วงใย, ตัณหา, กามคุณ

- อาลียนฺติ รฺชนฺติ เอตฺถาติ อาลโย
ที่เป็นที่ติดใจยินดีแห่งผู้คน
(อา บทหน้า ลิ ธาตุในความหมายว่าติดใจ
ณ ปัจจัย, แปลง อิ เป็น ย)

- อา ปุนปฺปุนํ ลยติ อารมฺมเณสูติ อาลโย
กิเลสที่ไปในอารมณ์เนืองๆ
(อา บทหน้า ลย ธาตุในความหมายว่าไป อ ปัจจัย)

- ปุนปฺปุนํ ลยติ สํสิเลสติ เอเตนาติ อาลโย
กิเลสเป็นเหตุยึดติดในอารมณ์ประจำ
(อา แทนศัพท์บทหน้า ลิ ธาตุในความหมายว่าติดแน่น
อ ปัจจัย, แปลง อิ เป็น ย)

- อาลียนฺติ เอตฺถาติ อาลโย
กิเลสเป็นที่ติดใจ
(อา บทหน้า ลิ ธาตุในความหมายว่าติดใจ อ ปัจจัย, แปลง อิ เป็น ย)

- อาลียติ อภิรมิตพฺพฏฺเฐน เสวียตีติ อาลโย
สิ่งอันสัตว์โลกติดใจซ่องเสพ
(อา บทหน้า ลิ ธาตุในความหมายว่าติดใจ
อ ปัจจัย, แปลง อิ เป็น ย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

18 อาลมฺพร กลองเทศ, เปิงมาง, กลองสองหน้า, บัณเฑาะว์

- อาลมฺพอิติ สทฺทายเตติ อาลมฺพโร
กลองที่มีเสียงว่าอาลัมพะ
(อาลมฺพ บทหน้า อร ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

19 อาลมฺพณทณฺฑ ไม้เท้าคนแก่

- อาลมฺพณตฺถาย คหิโต ทณฺโฑ อาลมฺพณทณฺโฑ
ไม้ที่ถือไว้เพื่อยึดยัน
(อาลมฺพณ+ทณฺฑ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

20 อาลมฺพณ ลพิ อารมณ์, เครื่องยึดเหนี่ยวจิต

- จิตฺตเจตสิกา เอตฺถ อาคนฺตฺวา ลมฺพนฺตีติ อาลมฺพณํ
ธรรมชาติเป็นที่มายึดเหนี่ยวแห่งจิตและเจตสิก
(อา บทหน้า ลพิ ธาตุในความหมายว่าห้อยลง, แขวน
นิคหิตอาคม ยุ ปัจจัย, แปลงนิคหิตเป็น มฺ, ยุ เป็น อน, น เป็น ณ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

หนังสือสวดมนต์ข้ามปี